Jakie są zagrożenia związane z wykorzystaniem niezgodnego dawcy krwi?

Zrozumienie grup krwi i zgodności

Ludzka krew jest klasyfikowana do różnych grup krwi na podstawie obecności lub braku określonych antygenów na powierzchni czerwonych krwinek. Dwa najważniejsze układy grup krwi to układy ABO i Rh. Grupy krwi ABO obejmują A, B, AB i O, podczas gdy układ Rh określa, czy dana osoba jest Rh-dodatnia czy Rh-ujemna.

Zgodność jest określana przez dopasowanie grup krwi dawcy i biorcy. Układ odpornościowy biorcy rozpozna niezgodne antygeny jako obce, co wywoła reakcję immunologiczną. Ta reakcja może prowadzić do różnych niepożądanych reakcji, z których niektóre mogą być śmiertelne. Dlatego też dokładne oznaczenie grupy krwi i krzyżowe dopasowanie są niezbędne przed jakąkolwiek transfuzją.

Rodzaje reakcji transfuzyjnych

Reakcje transfuzyjne można ogólnie podzielić na reakcje hemolityczne i niehemolityczne. Reakcje hemolityczne obejmują niszczenie czerwonych krwinek, podczas gdy reakcje niehemolityczne nie. Oba typy reakcji można dalej sklasyfikować na podstawie ich czasu i nasilenia.

Reakcje hemolityczne po transfuzji

Reakcje hemolityczne po transfuzji występują, gdy przeciwciała biorcy atakują czerwone krwinki dawcy. Reakcje te mogą być ostre (występujące w trakcie lub krótko po transfuzji) lub opóźnione (występujące dni lub tygodnie później).

Ostra reakcja hemolityczna po transfuzji (AHTR)

AHTR to poważna i potencjalnie zagrażająca życiu reakcja, która zwykle występuje w ciągu kilku minut od rozpoczęcia transfuzji. ​​Najczęściej jest spowodowana niezgodnością układu ABO. Przeciwciała biorcy natychmiast wiążą się z czerwonymi krwinkami dawcy, co prowadzi do ich szybkiego zniszczenia (hemolizy).

• Objawy AHTR mogą obejmować gorączkę, dreszcze, ból pleców, ból w klatce piersiowej, duszność, nudności, wymioty i ciemny mocz.
• W ciężkich przypadkach AHTR może prowadzić do niewydolności nerek, rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) i śmierci.
• Szybkie rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla zminimalizowania ciężkości AHTR.

Opóźniona reakcja hemolityczna po transfuzji (DHTR)

DHTR występuje kilka dni lub tygodni po transfuzji, często z powodu przeciwciał, które nie zostały wykryte podczas badania przed transfuzją. Te przeciwciała stopniowo atakują przetoczone czerwone krwinki, co prowadzi do wolniejszego tempa hemolizy.

• Objawy DHTR mogą obejmować niewyjaśniony spadek poziomu hemoglobiny, łagodną żółtaczkę i pozytywny wynik bezpośredniego testu antyglobulinowego (DAT).
• DHTR jest na ogół mniej poważnym schorzeniem niż AHTR, ale nadal może powodować znaczną zachorowalność, zwłaszcza u pacjentów z chorobami współistniejącymi.

Reakcje potransfuzyjne niehemolityczne

Niehemolityczne reakcje transfuzyjne są częstsze niż reakcje hemolityczne i nie obejmują niszczenia czerwonych krwinek. Nadal mogą powodować znaczny dyskomfort i powikłania.

Gorączkowa reakcja potransfuzyjna niehemolityczna (FNHTR)

FNHTR charakteryzuje się gorączką i dreszczami podczas lub krótko po transfuzji. ​​Często jest powodowany przez przeciwciała przeciwko białym krwinkom (leukocytom) lub cytokinom, które gromadzą się w przechowywanym produkcie krwi.

• Objawy FNHTR obejmują gorączkę (wzrost o 1°C lub więcej), dreszcze, a czasem ból głowy i złe samopoczucie.
• Leukoredukacja (usunięcie białych krwinek) produktów krwiopochodnych przed ich przechowywaniem znacznie zmniejszyła częstość występowania FNHTR.

Reakcje alergiczne po transfuzji

Reakcje alergiczne na transfuzję są wywoływane przez przeciwciała przeciwko białkom osocza dawcy. Reakcje te mogą być od łagodnych do ciężkich.

• Łagodne reakcje alergiczne mogą objawiać się pokrzywką, swędzeniem i zaczerwienieniem.
• Ciężkie reakcje alergiczne (anafilaksja) mogą powodować trudności w oddychaniu, świszczący oddech, obrzęk gardła i spadek ciśnienia krwi.
• U pacjentów, u których w przeszłości występowały reakcje alergiczne, przed transfuzją krwi może być konieczne podanie leków przeciwhistaminowych.

Ostre uszkodzenie płuc związane z transfuzją krwi (TRALI)

TRALI to poważne powikłanie charakteryzujące się ostrą niewydolnością oddechową w trakcie lub w ciągu sześciu godzin od transfuzji. ​​Uważa się, że jest ono spowodowane przeciwciałami w osoczu dawcy, które reagują z neutrofilami biorcy w płucach, co prowadzi do obrzęku płuc.

• Objawy TRALI obejmują nagłą duszność, niski poziom tlenu i obrzęk płuc (gromadzenie się płynu w płucach).
• TRALI może zagrażać życiu i wymaga natychmiastowego wsparcia oddechowego.

Przeciążenie układu krążenia związane z transfuzją (TACO)

TACO występuje, gdy tempo transfuzji jest zbyt szybkie lub objętość przetoczonej krwi jest zbyt duża, aby układ krążenia pacjenta mógł sobie z nią poradzić. Może to prowadzić do obrzęku płuc i niewydolności serca.

• Objawy TACO obejmują duszność, kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej i podwyższone ciśnienie krwi.
• TACO występuje częściej u pacjentów z wcześniej istniejącymi chorobami serca lub płuc.
• Aby zapobiec TACO, konieczne jest dokładne monitorowanie szybkości i objętości transfuzji.

Rola układu odpornościowego

Układ odpornościowy odgrywa centralną rolę w reakcjach transfuzji. ​​Gdy przetaczana jest niezgodna krew, układ odpornościowy biorcy rozpoznaje obce antygeny na czerwonych krwinkach dawcy i uruchamia odpowiedź immunologiczną. Odpowiedź ta może obejmować produkcję przeciwciał, które wiążą się z przetoczonymi komórkami i niszczą je. Nasilenie odpowiedzi immunologicznej zależy od kilku czynników, w tym stopnia niezgodności, stanu odpornościowego biorcy i obecności wcześniej istniejących przeciwciał.

Badania przed transfuzją, w tym oznaczanie grup krwi i krzyżowe dopasowanie, mają na celu identyfikację i zapobieganie tym reakcjom immunologicznym. Jednak nawet przy skrupulatnych badaniach, niektóre reakcje mogą nadal wystąpić z powodu rzadkich lub nieoczekiwanych przeciwciał.

Środki zapobiegawcze i badania

Aby zminimalizować ryzyko związane z transfuzją niezgodnej grupy krwi, stosuje się szereg środków zapobiegawczych.

• Oznaczanie grupy krwi: Określanie grupy krwi ABO i Rh dawcy i biorcy.
• Badanie przeciwciał: wykrywanie wszelkich nieoczekiwanych przeciwciał we krwi biorcy, które mogłyby wejść w reakcję z czerwonymi krwinkami dawcy.
• Crossmatching: mieszanie surowicy biorcy z czerwonymi krwinkami dawcy w celu sprawdzenia zgodności in vitro. Jest to ostateczna kontrola przed transfuzją.
• Redukcja leukocytów: usuwanie białych krwinek z produktów krwiopochodnych w celu zmniejszenia ryzyka FNHTR.
• Identyfikacja pacjenta: zapewnienie dokładnej identyfikacji pacjenta na każdym etapie procesu transfuzji w celu zapobiegania błędom.

Przestrzeganie ścisłych protokołów i wytycznych jest niezbędne, aby zapewnić bezpieczeństwo pacjenta podczas transfuzji krwi. Ciągły monitoring podczas i po transfuzji jest również kluczowy, aby wykryć i szybko zarządzać wszelkimi niepożądanymi reakcjami.